Echte tonderzwam (Fomes fomentarius)

Betekenis naam: Het vruchtlichaam van deze zwam werd vroeger gebruikt om tondel te maken. Dit is licht ontvlambaar materiaal dat gebruikt werd om vuur te laten smeulen, in bijvoorbeeld een tondeldoos. Vroeger werd tondel vooral tonder genoemd. Er zijn meerdere andere zwammen met tonderzwam in hun naam, vanwege hun gelijkenis met de echte tonderzwam en/of omdat hun vruchtlichaam ook voor hetzelfde doel werd gebruikt. De echte tonderzwam was het meest effectief, vandaar de naam echte. Het woord zwam is verwant aan woorden als zomp en het Engelse swamp, gebruikt voor meerdere soorten zompige, sponzige dingen, en heeft een lange geschiedenis. We vinden ook in het Grieks somphos (‘sponzig’). Van oorsprong waarschijnlijk een klanknabootsend woord. Fomes is Latijn voor ‘tondel’. Fomentarius verwijst naar hetzelfde, met de betekenis ‘gebruikt als tondel’.

De echte tonderzwam wordt al duizenden jaren door mensen gebruikt. Niet alleen is het zachte vlees van de jonge zwammen heel geschikt om als tondel te gebruiken, de gedroogde vruchtlichamen werden ook toegepast als vervanging van leer, bijvoorbeeld bij het bekleden van schilden. Ook was van het materiaal een soort vilt te maken. Ecologisch is de zwam ook van belang. Niet alleen hebben we paddenstoelen nodig om hout af te breken, maar de zwam is essentieel voor een aantal zeldzame kevers en sluipwespen die hun eitjes afzetten in het vruchtlichaam.
Zoals veel gelijkende zwammen is het vruchtlichaam meerjarig. Vaak begint het als platte schijf, maar na enkele jaren kan het bol- of klokvormig worden en steeds verder groeien.
De echte tonderzwam is niet giftig, maar door de structuur en de scherpe smaak oneetbaar. Wel bevat hij stoffen die ontstekingsremmend en pijnstillend zijn. Er loopt nog wetenschappelijk onderzoek naar de werking tegen diabetes, kanker en als virusremmend middel.

Eukaryoten – Unikonta – Obazoa – Opisthokonta – Holomycota – Zoosporia – Opisthosporidia – Schimmels – Dikarya – Basidiomycota – Agaricomycotina – Agaricomycetes – Polyporales – Fomitopsidaceae – Fomes